Page 95 - VOCALECT(Teacher Flipbook)

Ενετοκρατία

Το 1204 όταν οι Φράγκοι διαμέλισαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία η Κρήτη αγοράστηκε από
τους Ενετούς, (επί Δόγη Ερρίκου Δάνδολου), μέσω μιας πολιτικής συμφωνίας που
περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, την επαναφορά στον θρόνο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας του
Ισαάκιου Β΄ Αγγέλου από τους Σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας. Πριν όμως προλάβουν οι
Ενετοί να εγκατασταθούν στη Κρήτη έσπευσαν και την κατέλαβαν οι Γενουάτες, τους οποίους
τελικά κατάφεραν να εκδίώξουν οι Ενετοί μετά από ένα επταετή πόλεμο που ακολούθησε
(1204 - 1210), στον οποίο και φονεύθηκε ο γιος του Ε. Δάνδολου, ο Ρανιέρο. Οι Ενετοί
εγκαθιστώντας ένα φεουδαλικό και ταυτόχρονα δημοκρατικό σύστημα διοίκησης, κατά τα
πρότυπά τους, διατήρησαν τον Χάνδακα πρωτεύουσα της νήσου και έδρα του "Δούκα",
γενικού διοικητού της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, παραφράζοντας το όνομα της πόλης σε
"Κάντικα", "Κάντιγκα", "Κάντιντα" και τέλος Κάντια (Candia) όπως και επικράτησε και ως
όνομα της νήσου με το επίσημο όνομα "Βασίλειο ή Δουκάτο της Κάντια".

Ακολούθως οι Ενετοί ανήγειραν σπουδαία κτίρια με τα οποία λάμπρυναν την πόλη όπως π.χ. το
Δουκικό μέγαρο, το Μέγαρο του Αρχιστράτηγου, το Μέγαρο του Αρχιναύαρχου, το Μέγαρο
του Λατίνου Αρχιεπισκόπου, το ναό του Αγίου Μάρκου, καθώς και άλλους ναούς, όπως της
Παναγίας των Σταυροφόρων, την Ενετική Λέσχη (που κατεδαφίστηκε το 1904 και στη
συνέχεια αναστηλώθηκε), την επιλεγόμενη κρήνη του Δούκα Μοροζίνη, τον ορθόδοξο ναό της
Αγίας Αικατερίνης με συνεχιζόμενη τη Σιναϊτική Σχολή λογίων και ζωγράφων κ.ά. Το
σημαντικότερο όμως ενετικό έργο ήταν το περίφημο μέγα τείχος του Ηρακλείου, ή Ενετικά
τείχη Ηρακλείου που περιέλαβε όλη την πόλη όπως στο μεταξύ είχε αυτή αναπτυχθεί
καθιστώντας την το ισχυρότερο φρούριο της Ανατολής, όπου κατά το μεγαλύτερο μέρος του
διατηρείται μέχρι και σήμερα. Αρχικά οι Ενετοί βελτίωσαν τις υπάρχουσες οχυρώσεις πλην
όμως ο μεγάλος σεισμός που σημειώθηκε το 1303 αφενός αλλά και η ανακάλυψη της πυρίτιδας
αφετέρου, τους ανάγκασε να κτίσουν το νέο αυτό τείχος, (πάχους μέχρι 40 μ. σε ορισμένα
σημεία), "επταπρόμαχο" και "επτάπυλο", αποτελώντας τέλειο έργο οχυρωτικής. Τούτο άρχισε
να κτίζεται μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453), το έτος 1462. Κατά τη διάρκεια
της ανέγερσής του, το 1508 σημειώθηκε νέος μεγάλος σεισμός. Τελικά το έργο ολοκληρώθηκε
μετά από 108 χρόνια, το 1570 από Ενετό μηχανικό.

Από τη σπουδαία αυτή περιτείχιση οι Κρήτες αποκαλούσαν την πόλη "Μέγα Κάστρο" ή
"Κάστρο", ονομασία που διατηρήθηκε για τρεις αιώνες.

Άλλο περισπούδαστο επίσης έργο των Ενετών ήταν η κατασκευή του μεγάλου λιμένα του
Χάντακα που δημιουργήθηκε στον αρχαίο μινωικό λιμενίσκο και μετέπειτα βυζαντινό και
αραβικό. Η κατασκευή του λιμένα ξεκίνησε το 1523 και ολοκληρώθηκε μετά 17 χρόνια,
το 1540. Ο λιμένας έφερε δύο λιμενοβραχίονες, ο μεγαλύτερος δεξιά του εισερχομένου, στην
άκρη του οποίου κτίσθηκε μεγάλος πύργος καλούμενος "Πύργος του Λέοντος", ή "Μεγάλο
Καστέλλι", ή "Ρόκκα" που σώζεται μέχρι σήμερα με το τουρκικό όνομα "Κούλες", ή "Κουλές"
και ο μικρότερος λιμενοβραχίονας, αριστερά του εισερχομένου που κατέληγε και αυτός στον
Μικρό Κουλέ. Στον δε μυχό του λιμένος κατασκευάστηκαν 12 νεώσοικοι για τη κατασκευή,
επισκευή και φύλαξη των ενετικών πλοίων, των εξαρτήσεων και εφοδίων αυτών, μερικοί των
οποίων σώζονται μέχρι και σήμερα.

Με τα παραπάνω βασικά έργα των Ενετών, αλλά και άλλα που αφορούσαν τόσο τον
εξωραϊσμό της πόλης, όσο και τα νέα διοικητικά μέτρα που παράλληλα καθιερώθηκαν δεν
άργησε ο Χάνδακας να εξελιχθεί σε σπουδαίο εμπορικό κέντρο και να αποκτήσει τόση αίγλη
που ποτέ πρωτύτερα δεν είχε γνωρίσει. Από τον λιμένα του, ο μεγαλύτερος τεχνητός που είχε
κατασκευαστεί μέχρι τότε στην ανατολική Μεσόγειο, πραγματοποιούταν όλο το εμπόριο της
Κρήτης, κυρίως εξαγωγικό προς Ευρώπη και Ασία, αποκαλύπτοντας έτσι την μεγάλη εμπορική
οργάνωση της πόλης, φθάνοντας μάλιστα στο σημείο να χαρακτηριστεί "ψυχή της Βενετίας".
Επί Ενετοκρατίας, από του μέσου της περιόδου της, ο Χάνδακας, ή "Μεγάλο Κάστρο",
συγκέντρωνε ήδη τα 2/5 σχεδόν του συνολικού πληθυσμού της Κρήτης. Σύμφωνα με τη

95